दिनविशेष - ९ एप्रिल २०१७

तिथी	चैत्र शुक्ल १३ (९:३०)
वार	रविवार
नक्षत्र	उत्तराफाल्गुनी (२५:५४)
योग	वृद्धि (९:१६)
करण	तैतिल (९:३०)

महावीर जयंती

महावीर जयंती हा जैन धर्मातील मुख्य धार्मिक सण आहे. हा सण शेवटचे जैन तीर्थंकर महावीर यांच्या जन्मदिनानिमित्त साजरा करण्यात येतो. इतिहासविषयक जैन धर्मीय मान्यतेनुसार महावीरांचा जन्म इ.स.पू. ५९९ अथवा इ.स.पू. ६१५ सालातील चैत्र शुद्ध त्रयोदशी या तिथीस झाला.

अनंगव्रत

चैत्र शुक्ल त्रयोदशीस अनंगव्रत सांगितले आहे. हे भगवान शंकराचे एक पवित्र व्रत आहे.

महादेवाला दवणा वाहणे

या दिवशी महादेवाला दवणा वहाव्यात.

कामत्रयोदशी

चैत्र शुक्ल त्रयोदशीस मदनाचा प्रतिनिधी म्हणून दमन वृक्षाची पूजा करतात.

चैत्रावली

हा एक प्राचीन उत्सव आहे. याला मदनभंजी असेही नाव आहे. यात चैत्र शुक्ल त्रयोदशीच्या रात्री एका उद्यानात मदन आणि रती यांची स्थापना करीत व चतुर्दशीला त्यांची पूजा करीत. हा उत्सव गीतगायन, वाद्यवादन व अश्‍लील शब्दांचा प्रयोग यांनी साजरा होत असे. दुसर्‍या दिवशी सकाळी चिखलफेकीचा खेळ खेळत.

मदनोत्सव

हे तिथिव्रत आहे. चैत्र शुक्ल त्रयोदशीला हे व्रत करतात. यात कामदेवाच्या मूर्तीची किंवा त्याच्या चित्राची समंत्र पूजा करतात. नंतर दोन गाई दान देतात. त्याच दिवशी पत्‍नी आपल्या पतीला कामदेव मानून त्याची पूजा करतात. रात्री नृत्य, नाट्य करुन जागर करतात. फल-दुःख, रोग यांतून मुक्ती व कीर्ती आणि संपत्ती यांचा लाभ. या व्रताचा कालावधी अनेक वर्षे आहे. या तिथीलाच मदनाचा पुनर्जन्म झाला, अशी कथा आहे.

मदनपूजा

हे व्रत चैत्र शुक्ल त्रयोदशीला करतात.या दिवशी स्नान करुन उंची वस्त्रावर मदनदेवाची मोहक मूर्ती स्थापन करुन गंधपुष्पांनी पूजा करावी.

नमो रामाय कामाय कामदेवस्य मूर्तये ।

ब्रह्माविष्णुशिवेंद्राणां नमः क्षेमकराय वै ।

असा मंत्र म्हणून तुपात तळलेल्या मोदकांचा नैवेद्य दाखवावा. रात्री जागर करून दुसरे दिवशी पारणे करावे. असे केल्याने पतिपुत्रादिकांचे अखंड सुख प्राप्त होते.

अमृत योग

२५:५४ नंतर रविवारी हस्त नक्षत्र असल्यामुळे होणारा अमृतसिद्धि योग होत आहे.

हा शुभ योग आहे. हा योग नक्षत्र आणि वार यांच्या संयोगाने हा योग होतो. पुढील स्थिती मध्ये हा योग होतो.  

रविवार – हस्त	सोमवार – मृग / श्रवण
मंगळवार – अश्विनी	बुधवार – अनुराधा
गुरुवार – पुष्य	शुक्रवार – रेवती
शनिवार – रोहिणी

हा सामन्यात: सर्व कार्यास शुभ योग आहे. मात्र काही अमृत योग ठराविक कार्यास वर्ज असतात.

गुरुवार – पुष्य	विवाहास वर्ज
शनिवार – रोहिणी	प्रयाणास वर्ज
मंगळवार – अश्विनी	गृहप्रवेशास वर्ज

घबाड

९:३० पर्यंत घबाड योग आहे. हा प्रयाणासाठी शुभ योग आहे.

सूर्य नक्षत्रापासून चंद्र नक्षत्रापर्यंत (दोन्ही धरून) नक्षत्रे मोजावीत. त्याला ३ ने गुणून त्यात शुक्र प्रतिपदेपासून च्या तिथी मिळवाव्यात व नंतर ७ ने भागावे. बाकी ३ राहिल्यास घबाड असते.

सूर्य नक्षत्र: रेवती

चंद्र नक्षत्र : उत्तराफाल्गुनी

तिथी: शुक्ल १३ = १३

सूर्य नक्षत्र ते चंद्र नक्षत्र = १३

१३ x ३ = ३९

यात शुक्ल प्रतिपदेपासूनच्या  म्हणजे १३ तिथी मिळवू : ३९ + १३ = ५२

आता ७ ने भागू  ५२ / ७ = ७ ३/७

बाकी ३ म्हणून घबाड.

चतुर्दशी श्राद्ध

अपराण्ह काळी चतुर्दशी तिथी असल्यामुळे, ज्यांची श्राद्ध तिथी चैत्र शुक्ल १४ आहे त्यांचे आजच्या दिवशी श्राद्ध करावे.

श्राद्धकृत्यांमध्ये अपराण्ह काळाचे महत्व आहे. श्राध्दतिथि अपराण्हकाळी म्हणजे सामान्यतः दुपारी दीड ते चार ह्या काळात ज्या दिवशी जास्त मानाने असेल त्या दिवशी सकाळी श्राध्दतिथि नसताना सुध्दा सकाळपासून दुपारी तीन वाजेपर्यंत कोणत्याही वेळी श्राध्दकर्म करता येते.

सुर्योदयापासून ३ मुहूर्त प्रत:काळ, त्यानंतर ३ मुहूर्त संगव काळ, त्यानंतर ३ मुहूर्त मध्यान्ह काळ, त्यानंतर ३ मुहूर्त अपराण्ह काळ व नंतरचे ३ मुहूर्त सायंकाळ असतो. अशा रीतीने दिवसाच्या १५ मुहूर्तांचे पाच विभाग केले आहेत. या पैकी सायंकाळ बहुदा सर्व कामांना प्रशस्त नाही. तर श्राद्ध कर्मासाठी अपराण्हकाळ प्रशस्त मानवा.

संदर्भ :
दाते पंचांग
सुलभ ज्योतिष शास्त्र
इंटरनेट