दिनविशेष - ५ जानेवारी २०१९

तिथी	मार्गशीर्ष कृष्ण ३० (३०:५८)
वार	शनिवार
नक्षत्र	मूळ (१५:०७)
योग	धृव (२६:१२)
करण	चतुष्पाद (१७:५५),  नाग (३०:५८)

दर्श-वेळा अमावास्या

अमावस्या ही पर्वतिथी आहे. यावेळी जप,तप, दान, अथवा व्रत केले असता अधिक फलप्राप्ती होते. या तिथीस श्राद्ध केले असता पितर तृप्त होतात.

दर्शश्राद्ध : दर्शाच्या दिवशी केले जाणारे श्राद्ध पितृत्रयी, मातृत्रयी व मातामहत्रयी यांना उद्देशून करतात. हे श्राद्ध नेहमीच्या श्राद्धासारखेच असते.

गौरीतप

हे स्त्रियांचे एक व्रत. हे मार्गशीर्ष अमावस्येस करतात. या व्रतात मध्यरात्री मंदिरात जाऊन शिव-पार्वतीची पूजा करावयाची असते. व्रतावधी सोळा वर्षे. नंतर मार्गशीर्ष पौर्णिमेला उद्यापन करतात. याला 'महाव्रत' असेही म्हणतात.

फल-पुत्रप्राप्ती.

महोदघी अमावस्या

मार्गशीर्ष महिन्यातील चतुर्दशीने युक्त असलेल्या अमावस्येला हे नाव आहे. या दिवशी व्रतधारी व्यक्तीने समुद्रस्नान करावयाचे असते.

फल-अश्‍वमेधाचे पुण्य मिळते

अन्वाधान

अग्नी हा यज्ञ कर्मात महत्वाचा असतो. त्याची स्थापना केल्यावर हातात समिधा घेऊन कर्मप्रधान देवतांचा व अग्निमुख द्यावयाचा हविर्द्रव्याचा निर्देश व उच्चार करून जो होम केला जातो त्यास अन्वाधान म्हणतात.

ईष्टिच्या च्या आधीचा दिवस अन्वाधानाचा असतो.

अमावस्या श्राद्ध

अपराण्ह काळी अमावस्या तिथी असल्यामुळे, श्राद्धतिथी मार्गशीर्ष कृष्ण ३० असेल तर या दिवशी श्राद्ध करावे.

श्राद्धकृत्यांमध्ये अपराण्ह काळाचे महत्व आहे. श्राध्दतिथि अपराण्हकाळी म्हणजे सामान्यतः दुपारी दीड ते चार ह्या काळात ज्या दिवशी जास्त मानाने असेल त्या दिवशी सकाळी श्राध्दतिथि नसताना सुध्दा सकाळपासून दुपारी तीन वाजेपर्यंत कोणत्याही वेळी श्राध्दकर्म करता येते.

सुर्योदयापासून ३ मुहूर्त प्रत:काळ, त्यानंतर ३ मुहूर्त संगव काळ, त्यानंतर ३ मुहूर्त मध्यान्ह काळ, त्यानंतर ३ मुहूर्त अपराण्ह काळ व नंतरचे ३ मुहूर्त सायंकाळ असतो. अशा रीतीने दिवसाच्या १५ मुहूर्तांचे पाच विभाग केले आहेत. या पैकी सायंकाळ बहुदा सर्व कामांना प्रशस्त नाही. तर श्राद्ध कर्मासाठी अपराण्हकाळ प्रशस्त मानवा.

संदर्भ :
दाते पंचांग
सुलभ ज्योतिष शास्त्र
इंटरनेट
©संकलन: सौ. प्राची शिंदे.